Green Border

Zelden behaalde een winnaar van de Publieksprijs van het International Filmfestival Rotterdam zo’n hoge score als Green Border van de Poolse regisseur Agnieszka Holland. Met maar liefst 4,82 uit 5 werd de film de absolute publiekslieveling van het festival. En dat begrijpen wij maar al te goed, want allemachtig, wat is dit een indrukwekkende, aangrijpende film! 

In het eerste deel van Green Border volgen we een Syrisch gezin dat het regime van dictator Assad wil ontvluchten via Belarus. In een vliegtuig vol lotgenoten landen ze op het vliegveld van Minsk, er staat een busje klaar en ze worden naar de bosrijke, groene grens tussen Belarus en Polen gereden. En daar begint de ellende pas echt. Al snel blijkt dat ze de ene wrede dictator voor de andere hebben ingeruild. President Loekasjenko gebruikt deze migranten namelijk als pionnen in zijn politieke strijd tegen de EU. De arme vluchtelingen worden hardhandig de grens over gestuurd, waarna ze door de Poolse grenswachten net zo snel en net zo handhandig weer worden teruggedreven. 

De inmiddels 75-jarige Holland belicht deze problematiek vanuit verschillende standpunten. In het tweede deel volgen we de jonge Poolse grenswachter Jan. Met een woning in aanbouw en een hoogzwangere vrouw kan hij het zeer lucratieve werk van de pushbacks goed gebruiken, maar gaandeweg krijgt hij meer wroeging over het onmenselijke beleid waar de — in 2021 nog rechts-populistische — Poolse regering zich aan schuldig maakt. “Dit zijn geen mensen, dit zijn wapens van Poetin en Loekasjenko”, aldus de instructeur van de grenswachterseenheid. Kortom, de grens over met dat gespuis, voor je het weet plegen ze een aanslag. 

Maar het zijn natuurlijk wel dégelijk mensen, mensen die in hun thuisland hun leven niet zeker zijn en alleen maar een veiliger toekomst willen op een plek waar ze gewoon een beetje gelukkig kunnen zijn. En nu bivakkeren ze onder mensonterende omstandigheden in dat verraderlijke, moerassige grensgebied, in de vrieskou, zonder eten of drinken, als opgejaagd wild. 

Gelukkig zijn er ook nog jonge activisten in het gebied die wél medemenselijkheid vertonen. Zo goed en zo kwaad als het kan staan zij de vluchtelingen in het bos bij met warme soep, een slaapzak, wat medicijnen, een hand op de schouder en hier en daar een knuffel.

Green Border vertelt een pijnlijk, hartverscheurend verhaal, maar ook een verhaal dat zeer overtuigend en vol medeleven wordt verteld door Holland die met haar film talloze (publieks)prijzen won, maar in haar thuisland Polen op doodsbedreigingen werd getrakteerd door aanhangers van de regering. Gelukkig was Green Border een groot succes in de Poolse bioscopen en werd de radicaal-rechtse regeringspartij PiS in 2023 tot de oppositiebanken veroordeeld. 

Wat ons betreft sloeg het publiek in Rotterdam de spijker op zijn kop met die torenhoge score: Green Border is een film om stil van te worden, hij zou voor iedereen verplichte kost moeten zijn.
‍
VPRO Cinema (★★★★) 'Afhankelijkheid vluchteling goed invoelbaar'
‍NRC (★★★★) 'Keiharde stomp in de maag'
‍Trouw (★★★★) 'Tekenen van medemenselijkheid'
‍The Guardian (★★★★) 'Gripping story of refugees’

‍