Io Capitano

In het ontroerende Io Capitano van regisseur Matteo Garrone ontmoeten we Seydou en Moussa, twee Senegalese jongens die het totaal uitzichtloze bestaan in Dakar beu zijn en hun geluk willen beproeven in het beloofde land Italië. Na school werken ze hard om te sparen voor de reis. Het spaargeld wordt verstopt want niemand mag weten wat ze van plan zijn. Ze weten heus wel dat het een lange, gevaarlijke reis wordt, eerst door de uitgestrekte woestijn en dan nog de overtocht over zee, maar ondanks hun af en toe opspelende twijfel overtuigen ze elkaar telkens weer dat ze moeten gaan. En als ze dan ook nog eens — in een fraai ritueel — de zegen van hun voorouders verkrijgen, ja dan staat niets meer een succesvolle reis in de weg.

In het eerste deel laat Garrone het optimisme dan ook nog enigszins overheersen. De beginetappes zitten vol spanning en avontuur, met zelfs een vleugje magisch realisme. Maar al snel blijkt dat de werkelijkheid grimmig en bikkelhard is. De tocht door de eindeloze Sahara wordt deels gepresenteerd in schitterende (drone)beelden vergezeld door opzwepende Afrikaanse muziek, maar is niet bepaald een plezierritje te noemen. De mensensmokkelaars waarmee de argeloze jongens noodgedwongen in zee zijn gegaan blijken nietsontziend. Als je uit de hevig stuiterende pick-up truck dondert word je zonder omkijken achtergelaten in de woestijn.

De avontuurlijke reis van Seydou en Moussa verwordt meer en meer tot een ware overlevingstocht waarin ze voortdurend worden bedrogen en zelfs gevangengezet door louche criminelen.

Garrone baseerde zijn film op een ontmoeting met een 15-jarige jongen in een Siciliaans opvangcentrum voor vluchtelingen. Het verhaal dat deze jongen hem vertelde greep de regisseur bij de keel. Zijn verfilming is een ontroerende en aangrijpende vertelling geworden die inmiddels al vele (publieks-)prijzen in de wacht heeft gesleept.

Het knappe van Io Capitano is dat de film de migrantenproblematiek niet alleen belicht vanuit het klassiek westerse standpunt dat deze mensen op de vlucht zijn voor allerlei ellende als oorlog, onderdrukking en armoede. Nee, vaak is het ook gewoon zo dat deze — veelal jonge — vluchtelingen gewoon dromen van een beter leven. Seydou bijvoorbeeld heeft het niet per se slecht in zijn geboorteland maar hij wil in Europa zijn droom, een succesvolle zangcarrière, najagen. En, zo onderstreept Garrone, waarom zouden jonge Europeanen wel heel gemakkelijk naar Afrika kunnen vliegen en is het andersom een helletocht? “Ik hoop dat deze film mensen doet nadenken over de privileges die ze genieten”.  

In Io Capitano presenteert de regisseur zijn begrip voor de drijfveren van de twee jongens, en daarmee voor elke Afrikaanse vluchteling, in een soepel verteld en fraai vormgegeven, meeslepend drama. Een drama dat nog lang zal nadreunen in uw hoofd.

VPRO Cinema (★★★★) 'Helder en meeslepend verteld, voor een breed publiek. Terechte winnaar van tientallen prijzen.'
‍NRC (★★★★) 'Broodnodige empathiemachine'
‍de Volkskrant (★★★★) 'Indringend en meeslepend drama'

‍